Kolejne artykuły będą dotyczyć zarządzania i inżynierii w branży budowlanej, która posiada pewną specyfikę dotyczącą stanowisk kierowniczych. By uniknąć niedomówień i nieporozumień chcę stworzyć listę i wyjaśnić kto jest kim i za co odpowiada. Prawdopodobnie napiszę kilka oczywistości i jeszcze więcej uproszczeń, ale ten tekst ma dwa cele:
- Zdefiniować i wprowadzić nazwy stanowisk – dla tych Czytelników, którzy z branżą nie mieli nic wspólnego.
- Usystematyzować i ujednolicić – dla Czytelników, którzy branżę znają bo nazwy stanowisk są często wewnętrzną konstrukcją firmy i wprowadzają zamieszanie.
Ważny jest podział na dwie kategorie stanowisk – umocowane w prawie budowlanym i hierarchiczne wynikające z pracy w konkretnej organizacji. Nie dzielę jednak listy na osobne kategorie, tylko wyjaśnię to przy samym opisie. Ponadto, dla części stanowisk podam nazwy pokrewne, z którymi można się spotkać w różnych firmach. Nie podaję angielskich wersji językowych (z jednym wyjątkiem), bo uznaję za oczywiste, że kierownik projektu to project manager.
Kierownik projektu
Pokrewne: dyrektor projektu, dyrektor kontraktu, kierownik kontraktu
Główne stanowisko kierownicze w strukturze projektowej. Zarówno w firmie projektowej, realizacyjnej jak i deweloperskiej – to osoba, która zarządza całością procesu projektowego. Odpowiada za relacje z Klientem, budżet projektu, harmonogram i jakość prac, a także komunikację wewnętrzną i zewnętrzną. Głowa projektu, zajmująca się rozwiązywaniem problemów i podejmowaniem decyzji, które nie są techniczne.
Kierownik budowy
Stanowisko wymienione w odpowiednich ustawach i przepisach. Kierownik budowy odpowiada za zgodność realizowanych praw z przepisami i projektem a także za bezpieczeństwo na placu budowy. Spoczywa na nim odpowiedzialność karna i zawodowa, natomiast zdecydowanie mniej będzie się przejmował budżetem inwestycji i jej harmonogramem. Dla kierownika budowy najważniejsze są przepisy prawa i jakość wykonanych robót.
Kierownik robót
Jest ich kilu i także ponoszą odpowiedzialność prawną. Kierownicy robót tym się różnią od kierownika budowy, że odpowiadają za ograniczony zakres prac, zgodnie z ich stanowiskiem – więc kierownik robót elektrycznych będzie odpowiadał za poprawność wykonania instalacji elektrycznych. Pomimo nazwy, jest to funkcja bardziej inżynieryjna niż menadżerska.
Projektant
Architekt czy też projektant to funkcja umocowana w prawie budowlanym. Odpowiada za wykonanie projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Wykonany przez niego projekt trafia najpierw do odpowiedniego urzędu celem uzyskania pozwolenia na budowę, a następnie na plac budowy – do realizacji. Pisząc tutaj o projektancie mam na myśli stanowiska, posiadające odpowiedzialność karną i zawodową. Pojawia się na tej liście z dwóch powodów – po pierwsze jest to stanowisko odpowiadające kierownikowi budowy (architekt) lub kierownikom robót (projektanci branżowi) na etapie projektowania, a po drugie – w większości firm prowadzą także swoje zespoły projektowe, które potrafią być dość duże.
Construction manager oraz engineering manager
To jest ten jedyny wyjątek, gdy pojawia się nazwa anglojęzyczna, dla właściwego rozróżnienia kilku funkcji. Construction manager to nie kierownik budowy. To stanowisko pojawiające się w firmach, które zajmują się zarządzaniem procesem inwestycyjnym z ramienia Inwestora i oznacza osobę, która opiekuje się całym projektem w trakcie realizacji. Najczęściej gdy pojawia się stanowisko Construction managera, pojawia się też stanowisko Engineering managera. To z kolei osoba, która zajmuje się prowadzeniem tego samego procesu na etapie przygotowania projektu i uzyskiwania decyzji administracyjnych. Zatem we dwoje – EM i CM pokrywają cały cykl życia projektu. A tą dwójkę spina i koordynuje kierownik projektu.
Koordynator
Pokrewne: lider zespołu, koordynator projektu, koordynator zespołu
To stanowisko spotykałem w mniejszych firmach, które ludzi odpowiedzialnych za prowadzenie projektu bały się nazwać kierownikiem projektu. Odpowiedzialność była jednak ta sama – budżet, termin, jakość. Przy czym ze względu na specyfikę pracy w mniejszej firmie, była to rola bardziej techniczna niż menadżerska (więcej inżynierii niż zarządzania). Z drugiej strony można także spotkać koordynatorów w dużych firmach, na naprawdę ogromnych projektach, gdzie odpowiadają za przepływ informacji i punkty styku pomiędzy różnymi branżami. Czyli coś, co normalnie robi kierownik projektu, ale w przypadku ogromnych projektów deleguje ten zakres na koordynatora. Na potrzeby tej witryny i wszystkich tekstów pisząc o koordynatorze będę miał na myśli właśnie taką funkcję.
Inżynier projektu
Pokrewne: główny inżynier projektu, główny projektant, lider branżowy
Na skomplikowanych i rozbudowach projektach inżynieryjnych pojawia się funkcja semi-menadżerska, związana ze sprawami technicznymi. Inżynier projektu wspiera kierownika projektu wewnętrznie i pojawia się w projekcie gdy zakres jest bardzo skomplikowany, albo gdy kierownik projektu ni ma doświadczenia w tym akurat zakresie (co się zdarza, bo nikt nie zna się na wszystkim). Odpowiada on wówczas za wszystko co si dzieje wewnątrz zespołu – przepływ informacji, komunikację, jakość i poprawność merytoryczną, podczas gdy kierownik projekt skupia się na komunikacji zewnętrznej (klient, zarząd) oraz aspektach budżetowych i harmonogramie.
Podsumowanie
Te siedem stanowisk wprowadza największe zamieszanie i powoduje nieporozumienia, gdy mowa o zarządzaniu w budownictwie. Odpowiedzialni za zarządzanie pracownikami są bowiem funkcje, których nazwa na to nie wskazuje (inżynier projektu), a stanowiska z nazwą zaczynającą się od „kierownik” nie mają wiele wspólnego z motywacją i dbaniem o zaangażowanie pracowników. Podejrzewam, że z tego powodu większość dużych firm woli używać określenia menadżer niż kierownik, bo to drugie jest mocno wyświechtane. Byłoby o wiele przejrzyściej, gdyby stanowiska wynikające bezpośrednio z ustawy nosiły inne nazwy, lepiej wskazujące na zakres obowiązków (co częściowo działa, bo mamy projektanta). W mojej opinii, funkcje kierownika budowy oraz kierowników robót – pomimo, że kluczowe z punktu widzenia realizacji inwestycji, obarczone ogromną odpowiedzialnością i wymagające dużego doświadczenia i wiedzy – nie są funkcjami menadżerskimi. I jako takie raczej nie pojawią się już w innych tekstach.
Jakie doświadczenie i wykształcenie trzeba posiadać, by pełnić opisane powyżej stanowiska będzie przedstawiał odrębny wpis.